آفریقای جنوبی که در ژانویه ریاست دوره‌ای «بریکس» را بر عهده گرفت، این روزها در پی تدارک میزبانی پانزدهمین نشست سران بریکس خواهد بود. قرار است روز ۲۴ آگوست، رهبران کشورهای بریکس با سران کشورها و دولت‌های دعوت شده از طریق همکاری با بریکس دیدارهایی داشته باشند و نشست عمومی نیز برگزار شود. گفتنی است گروه بریکس (BRICS) نام گروهی به رهبری قدرت‌های اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده است که البته در ابتدا نام این گروه «بریک» نام داشت، اما پس از پیوستن کشور آفریقای جنوبی، به بریکس تغییر نام یافت.
حضور فعال ایران در نشست‌های بریکس
در نشست این دوره بریکس، دبیران و مشاوران امنیت ملی کشورهای عضو و دوست‌دار این ائتلاف گرد هم آمده و جلسه‌ای با عنوان «بررسی امنیت سایبری به مثابه چالشی در حال توسعه برای امنیت جهانی» در روز دوشنبه دوم مردادماه در شهر ژوهانسبورگ برگزار کردند. از مهم‌ترین نکات قابل توجه در نشست‌های پی در پی بریکس، دعوت از مقامات ایرانی بود. روز گذشته «علی اکبر احمدیان» نماینده رهبر معظم انقلاب و دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز به دعوت دولت آفریقای جنوبی، برای شرکت در این نشست در صدر هیأتی عازم آفریقای جنوبی شد. گفتنی است پیش از این هم در حاشیه نشست «بریکس پلاس» در کیپ تاون، شاهد دعوت رسمی وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی از آیت الله رئیسی، رئیس جمهور کشورمان بودیم؛ موضوعی که سال گذشته نیز اتفاق افتاد. همچنین در ژوئن ۲۰۲۲ جمهوری خلق چین از آیت الله رئیسی برای اشتراک دیدگاهش در زمینه بریکس دعوت کرده بود. در این اجلاس رئیس جمهور کشورمان وعده حمایت کامل از بریکس و تمام اعضای آن را در زمینه سوخت، انرژی، ترانزیت و نیروی انسانی آموزش‌دیده داد. در این راستا باید گفت با توجه به حضور فعال ایران در نشست‌های بریکس به نظر می‌آید زمینه‌های نزدیکی ایران با این ائتلاف در حال تقویت است و می‌توان در آینده، انتظار پیوستن جمهوری اسلامی ایران را به عنوان ششمین عضو بریکس داشت.
غائله مدعوین نشست پانزدهم بریکس
از مهم‌ترین چالش‌های در این دوره نشست بریکس، جنجال حضور پوتین بود. وی به خاطر حکم دادگاه لاهه، درصورت سفر به آفریقای جنوبی بازداشت می‌شد؛ چراکه دیوان بین‌المللی کیفری در لاهه در ۱۶ مارس گذشته حکم بازداشت رئیس جمهور روسیه را به اتهام «انتقال غیرقانونی کودکان اوکراینی به روسیه توسط مسکو» را صادر کرده است. قبل از این، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در واکنش به این حکم گفته بود حاضر است که کشورش را از دیوان بین المللی لاهه خارج می‌کند تا پوتین بتواند به آفریقای جنوبی سفر کند. به دنبال این مواضع، کشورهای غربی به رهبری آمریکا فشارها علیه ژوهانسبورگ را افزایش دادند و سفیر واشنگتن، ژوهانسبورگ را به ارسال سلاح به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین متهم کرد. در نهایت روز گذشته بسیاری از منابع خبری گزارش دادند که رئیس‌جمهور روسیه از طریق ویدیو کنفرانس در اجلاس سران گروه بریکس در آفریقای جنوبی شرکت خواهد کرد و روسیه در این نشست توسط وزیر امور خارجه «سرگئی لاوروف» نمایندگی خواهد شد. اما ماجرا به همین جا ختم نشد و به دنبال عدم حضور فیریکی پوتین و تهدید وی به دستگیری، گفته می‌شود که دولت میزبان هیچ یک از رهبران کشورهای غربی را به این نشست دعوت نکرد رئیس جمهور آفریقای جنوبی، به عنوان رئیس بریکس برای سران ۷۰ کشور دعوت‌نامه‌هایی برای شرکت در اجلاس سران بریکس ارسال کرده است اما نه مکرون، رئیس جمهور فرانسه و نه جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و ریشی سوناک، نخست وزیر انگلیس در میان دعوت شدگان نیستند.
 تمرکز بریکس بر تغییر تجارت به ارزهای جایگزین دلار
سران کشورهای عضو پیمان «بریکس» معروف به «قدرت‌های اقتصادی» نوظهور تصمیم دارند در نشست خود در ژوهانسبورگ «دلارزدایی از مبادلات تجاری» را به صورت جدی مطرح و بررسی کنند؛ چرا که به گفته آنها تحریم‌های آمریکا علیه کشورها و استفاده ابزاری و سیاسی واشنگتن از دلار رشد فزاینده‌ای یافته است. گفته می‌شود واحد پولی که از سوی بریکس معرفی می‌شود به نوعی ارزی فراملی به شمار می‌آید و به کشورها این اجازه را می‌دهد با حفظ ارز ملی خود با این واحد پولی بین المللی مانند زمانیکه یورو در جهان رونق گرفت، در مبادلات تجاری مورد استفاده قرار گیرد. به اعتقاد کارشناسان ائتلاف بریکس در آینده به بزرگ‌ترین و قدرتمندترین پلت فرم سیاسی «غیر غربی» تبدیل خواهد شد که قادر به مقاومت در برابر دلار و سلطه ارز غرب است
 جایگاه ایران در چشم انداز بریکس
صرف نظر از تحقق یافتن یا نیافتن عضویت ایران در بریکس، نزدیک شدن جمهوری اسلامی به این ائتلاف و حضورفعال در نشست‌های آن خود حائز اهمیت و قابل تأمل است؛ چراکه بریکس می‌کوشد رهبری آینده اقتصاد جهان را از میان کشورهای غیرغربی معرفی کند و به همین دلیل درصدد است از الزاماتی مانند اقتصاد آزاد، پایبندی به اصول سازمان تجارت جهانی، نظم اقتصادی مبتنی بر دلار، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و دیگر سازوکارهای غرب محور فاصله بگیرد و قوانین اقتصادی خودش را ایجاد کند. همچنین کشورهای بزرگ غیر غربی در تمامی قاره‌ها به اهمیت و ضرورت اجتناب ناپذیر تشکیل بنیان قدرتی جدید در برابر غرب و پایان دادن به هژمونی آمریکا پی برده‌اند.
دومینوی حذف دلار از مبادلات خارجی که در ماه‌های اخیر شاهد تسریع روند آن بوده‌ایم، نخستین طلیعه این تصمیم حیاتی و تاریخ ساز به شمار می‌رود. به نظر می‌آید لزوم و اهمیت بهره گرفتن از ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران در تشکیل بلوک جدید قدرت برای کشورهای بیان شده آشکار شده است. پیوستن ایران به پیمان شانگهای که به تازگی رخ داد، در کنار دعوت مجدد از رئیس جمهوری اسلامی ایران به نشست بریکس نشانه‌های رویکرد نوین کشورهای قدرتمند غیر غربی به نقش جمهوری اسلامی ایران در تغییر هندسه قدرت جهانی است.

«چین گانگ» وزیر امور خارجه برکنار شده چین از حدود یک ماه اخیر، غیب شده بود و خبری از او نبود. حتی سفر وزیر خارجه انگلیس هم به پکن به همین دلیل لغو شد.  چین گانگ از یک ماه قبل غیب شده و هیچ کس نمی‌داند کجاست. حالا امروز بعد از گذشت یک ماه ناپدیدی، خبر برکناری او منتشر شد. به گزارش عصرایران، با این برکناری، وزیر خارجه سابق یعنی «وانگ یی»، دوباره وزیر شد.
آقای چین گانگ از دسامبر گذشته تاکنون وزیر خارجه بود. چین گانگ وزیر امور خارجه برکنار شده چین از حدود یک ماه اخیر، غیب شده بود و خبری از او نبود. حتی سفر وزیر خارجه انگلیس هم به پکن به همین دلیل لغو شد. گانگ وزیر خارجه برکنار شده قبلاً سفیر چین در امریکا بود. چین گانگ دیپلمات ۵۴ ساله چینی و از افراد مورد اعتمادشی جینپیگ رئیس جمهوری این کشور سال گذشته به عنوان سفیر چین در آمریکا منصوب شد. وی از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۱ نیز معاون وزیر امور خارجه چین بود. وانگ یی تا دسامبر 2022 وزیر خارجه چین بود اما بعد از آن به سمت رئیس کمیسیون سیاست خارجی حزب کمونیست چین ارتقا یافت. حالا اما با برکناری وزیر خارجه فعلی، دوباره وزیر خارجه شد. وانگ یی دیپلمات کهنه کار و ۶۹ ساله چینی که تا به امروز سکاندار دستگاه دیپلماسی چین بوده است، در سال ۲۰۱۲ به این سمت منصوب شده بود و طی یک دهه گذشته هدایت دستگاه سیاست خارجی چین را برعهده داشت. در چین، عالی‌ترین مقام سیاست خارجی و دیپلماتیک،‌ نه وزیر خارجه بلکه رئیس کمیسیون سیاست خارجی حزب کمونیست چین است.

 

عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست چین درنشست تبادلات تجارب حکمرانی وهمکاری دوستانه تهران-پکن با بیان اینکه مدرن شدن با غربی شدن تفاوت دارد، گفت: تمایل داریم که تجربه و دستاوردهای خود را در موضوع مدرن سازی به سبک چین به اشتراک بگذارم.نشست تخصصی تبادلات تجارب حکمرانی و همکاری دوستانه ایران و چین به میزبانی پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام، برگزارشد.محمدرضا مجیدی، رئیس پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور هیئت حزب حاکم چین به ریاست آقای چن گانگ، عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست چین و هیئت همراه دراین نشست تخصصی را خیر مقدم گفت و افزود: مجمع تشخیص مصلحت نظام و حزب کمونیست چین، از جایگاهی مهم درسیاستگذاری کلان برخوردارند وسفرهیئت چین که به منظورتبادل تجربیات حکمرانی و همکاری‌های دوستانه صورت گرفته در ارتقاء مناسبات دو کشور مؤثر خواهد بود.وی با استقبال از ابتکار چین در طرح توسعه جهانی گفت: مجمع تشخیص مصلحت نظام و اندیشکده‌های ایرانی می‌توانند در ارتقای جایگاه ایران دربرنامه ریزی‌های این طرح، مشارکت فعال داشته باشند. مسئول تنظیم روابط مجمع و حزب کمونیست چین نیز در این نشست، به برنامه ریزی برای سفر گروه‌های کارشناسی بین دو کشور اشاره کرد و گفت: نشست هیئت‌های کارشناسی برای پیگیری توافقات فی مابین دو کشور، ضروری است که به طور جد پیگیری خواهد شد.
وی با اشاره به حضورنمایندگانی ازدولت جمهوری اسلامی، اتاق بازرگانی ایران و مقاماتی از سه استان خراسان جنوبی، آذربایجان غربی و مازندران در این نشست، گفت: به طور اختصاصی، مقاماتی از استان اردبیل برای توسعه همکاری با استان چینگهای چین نیز حضور پیدا خواهند کرد. در ادامه این نشست چن گانگ، عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست چین، با ابراز خرسندی از سفر و حضور در ایران، گفت: معتقدیم که با توان و ظرفیتی که در دو کشور وجود دارد می‌توانیم روابط تهران و پکن را بیش از پیش گسترش دهیم و همکاری‌ها را بهتر از گذشته به پیش ببریم. وی با اشاره به برگزاری بیستمین کنگره حزب کمونیست چین و انتخابشی جین پینگ گفت: ما تمایل داریم که تجربه و دستاوردهای خود را درموضوع مدرن سازی به سبک چین را با شما به اشتراک بگذارم. درالگوی ما، مدرن سازی به معنی غربی شدن نیست. مردم چین به این نتیجه رسیده‌اند که مدرن شدن با غربی شدن تفاوت دارد. این الگوی مدرن سازی به لحاظ جمعیت بسیار زیاد چین، بزرگ‌ترین پروژه مدرنیزاسیون در جهان است و برنامه ما این است که تا سال ۲۰۵۰ میلادی یک کشور مدرن داشته باشیم و از این منظر با نمونه‌های کشورهای غربی متفاوت است. کلید واژه این مدرنیزاسیون، «ایجاد رفاه مشترک» است. گانگ گفت: چین با ارتباط تجاری با ۱۴۰ کشور جهان، دومین اقتصاد بزرگ جهان است و وضعیت رشد اقتصادی چین حفظ شده و پیش بینی می‌شود در سطح ۵.۵ درصد بماند. در استان «چینگهای»، رشد اقتصادی ۶.۸ درصد است و در عین حال در میزان جنگل سازی و بهره گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر، چین رتبه اول در جهان را دارد. وی افزود: مسیر مدرن سازی چین، همواره یک مسیر صلح آمیز است و در تحولات جهان به تنوع و گوناگونی تمدن‌های مختلف احترام می‌گذارد.در بخش دیگری از این نشست، نمایندگانی از استانداری و اتاق بازرگانی استان‌های آذربایجان غربی، مازندران و خراسان جنوبی، با اشاره به توان و ظرفیت‌های این استان‌ها، فرصت‌های سرمایه گذاری و زمینه‌های همکاری تجار و بازرگانان ایران و چین را مورد تاکید قرار دادند. در این نشست تخصصی، چانگ هوآ سفیر چین در ایران، هو چائو مینگ، سخنگو و مدیرکل اطلاع رسانی وزارت بین الملل حزب کمونیست، هوانگ فنگ لونگ، معاون رئیس اداره کل غرب آسیا و شمال آفریقای وزارت بین اللمل حزب حاکم چین و علی چگنی، مدیر کل دیپلماسی اقتصاد مقاومتی، محمدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، محسن کوشش تبار، معاون هماهنگی امور اقتصادی وزارت کشور، هادی سلیمان پور، رییس کمیته سیاست خارجی کمیسیون سیاسی امنیتی و دفاعی دبیرخانه مجمع و حجت الله هاشم بیگی، نایب رئیس کمیسیون اقتصادی، اداری و بازرگانی دبیرخانه مجمع، حضور داشتند و نقطه نظرات خود را در موضوع توسعه همکاری‌های دوستانه و گسترش روابط تجاری بیان کردند و از ابتکار عمل مجمع تشخیص مصلحت نظام در تقویت روابط ایران و چین تجلیل کردند.

 

وزیر کشور، مدیریت بحران را فریضه بزرگ دانست و گفت: حضور مردم در بزنگاه‌ها و صحنه‌های حساس تاریخ معاصر نشان می‌دهد مردم همواره یکی از ارکان اصلی مهار و مدیریت بحران‌ها بوده‌اند.
احمد وحیدی در همایش تخصصی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل سپاه تهران بزرگ در سالن ۵ آذر سازمان بسیج مستضعفین با اشاره به نقش مردم و تشکیلات مردمی در مدیریت بحران‌ها در تاریخ معاصر کشور، گفت: حضور مردم در بزنگاه‌ها و صحنه‌های حساس تاریخ معاصر ایران درس آموز است و نشان داده است که مردم همواره یکی از ارکان اصلی مهار و مدیریت بحران‌ها بوده‌اند.
وزیر کشور با اشاره به اینکه باید مدیریت بحران منطقه محور طراحی شود و شکل بگیرد، اظهارداشت: در مدیریت بحران فرض مهم این است که مجموعه، ساختار یا سیستمی از حالت تعادل خارج و باعث شکل گیری محیط پیچیده‌ای می‌شود که در این محیط پیچیده عوامل متعددی مداخله می‌کنند.
وحیدی با اشاره به اینکه این وضعیت می‌تواند در ابعاد ملی، استانی، شهرستانی شکل بگیرد و یا حتی به یک روستا خلاصه شود، تاکید کرد که با رخداد چنین وضعیتی پیچیده‌ای است که بحران شکل می‌گیرد.
وی در ادامه بحث خود به اهمیت جمعیت و جان انسان‌ها درمدیریت بحران نیز پرداخت و گفت: در نظام مقدس جمهوری اسلامی خون و زندگی یک انسان جایگاه فوق العاده ای دارد و به همین دلیل درمدیریت بحران این موضوع را نباید به عنوان یک کار تلقی کرد، بلکه یک فریضه بزرگ است؛ از همین رو مساله اول و مهم توجه به جمعیت از نظر خسارت و تلفات جانی و مالی است.
وزیر کشور مدیریت بحران را نیز به شکلی عرصه پدافند غیر عامل دانست که یک کارگاه دانشی تلقی می‌شود و افزود: هر ساختاری در تهران باید طرح مدیریت بحران ویژه خود را داشته باشد.
وی بر همین اساس، تاکید کرد: شناسایی سازه‌های ناپایدار در کشور به خصوص در تهران و مقاوم سازی در برابر زلزله و حریق نباید از دستور کار خارج شود.
رئیس ستاد مدیریت بحران کشور در ادامه به اهمیت آموزش در بحث مدیریت بحران و پدافند غیرعامل از جمله مساله روانی منبعث از بحران پرداخت و افزود: آموزش نه فقط برای مدیریت بحران، بلکه برای ادامه فعالیت و زندگی در شرایط پسابحران نیز مهم است.
وحیدی گفت: وقتی بر اثر یک فاجعه، بحران رخ می می‌نماید، برخی‌ها همه هستی خود را از دست رفته می‌بینند، اما واقعیت این است که زندگی تمام نشده است؛ پس بنابراین آماده سازی شرایط برای ادامه زندگی در فردای پس از بحران اهمیت می‌یابد.
رئیس ستاد مدیریت بحران کشور ضرورت فرماندهی واحد و عملیاتی در شرایط بحران را نیز مورد تاکید قرار داد و گفت براساس یک طرح عملیات منسجم و هماهنگ، می‌توان بحران را کم هزینه‌تر مهار و مدیریت کرد.
وحیدی با اشاره مصداقی به برخی بحران‌های اخیر در کشور اظهار داشت: یکی از مسائل مهم طرح عملیاتی، فرماندهی واحد است؛ بطوری که تجربه آن در سپاه حضرت رسول (ص) حائز اهمیت است که براساس آن بتوانیم یک ساختارعملیات مشترک با جایگاه‌های مشخص تعریف کنیم. به طوری که جای هر کدام از مجموعه‌های مرتبط، اعم از هلال احمر، سپاه، بسیج، ارتش، سازمان‌های خدمت رسان، اورژانس و.... مشخص شود.

دوستی‌ها و دشمنی‌ها نه تنها دائمی و مقدس نیستند بلکه مقطعی و در دایره منافع ملی کشورها تعریف می‌شوند. آیا در سپهر سیاست و عرصه روابط بین‌الملل، اختلاف و اتحاد استراتژیک و دائمی وجود خارجی دارد؟
در علم روابط بین الملل هیچ اتحاد و دشمنی نمی‌تواند دائمی و مقدس و استراتژیک باشد. کشورها در پی منافع ملی خود در مسیر دوستی‌ها و دشمنی‌های موقت قرار می‌گیرند. گاهی محبوب و گاهی مغضوبند. و دلیل آن نیز بر اساس امتیازگیری در راستای منافع ملی خود است. جهان امروز جهان فرا قطبی است و دلیل آن توسعه نهادها و مؤسسات خصوصی است که توانایی تصمیم گیری و تصمیم‌سازی‌های بین المللی حتی فراتر از دولتمردان و مدعیان قدرت دارند. به عنوان مثال: هوش مصنوعی از بعد تاثیرگذاری و ایجاد تحول بین الملل هیچ حد مرزی ندارد.
برای روشن‌تر شدن موضوع لازم است کمی به عقب برگردیم، پس از جنگ سرد یعنی از دهه 1990 میلادی و همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تا سال 2004 ایالات متحده که فضا را برای خود هموار می‌دید، دچار یک نوع توهم قدرت شد. آمریکا در آن زمان تصور می‌کرد که تنها قدرت هژمون بین‌المللی است. اما این امر نشانه عدم درک درست سیاستمداران امریکایی دران زمان بود. امروز دیگر، کشورها از آمریکا و همه ایده‌های تحمیلی واحدها عبور کرده‌اند و در راستای منافع ملی خود عمل می‌کنند. و بر همین اساس هیچ اتحادی نمی‌تواند دائمی و استراتژیک و همیشگی تصور شود. اگر همراهی با کشور الف به ضرر منافع ملی کشور ب باشد ادامه همراهی و همکاری برای کشور متضرر جای سؤال دارد.
در مورد دوستی با کشور روسیه و به زعم برخی روسوفیل‌های داخلی اتحاد استراتژیک با آن کشور وقتی که روسیه در نشست با کشورهای حوزه خلیج فارس با نادیده انگاشتن منافع ملی ایران، تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال می‌برد، ادامه این دوستی چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟! البته باید یادآور شد که روسیه هم اگر منافعش اقتضاء کند همراه ما خواهد بود اما اگر منفعتش با کشورهای حوزه خلیج فارس بر منافعش از ایران بچربد شک نباید کرد که به دنبال منافع خود خواهد رفت.
منظور از این چند سطر، توجه دادن به سیاستمداران است که ادراک درستی از وضعیت خاص در مقطع خاص داشته باشند و با قرار گرفتن در جای مناسب، عکس العملی دقیق و پاسخی در خور شأن و به موقع و بدور از افراط و تفریط و منطقی را اعمال کنند. چرا که عدم درک درست موضوع و عدم واکنش مناسب موجبات خسارت‌های بیشماری است که شاید جبران ناپذیر باشد.
به صورت خاص در مورد روسیه سوالاتی هم مطرح است: چگونه است که ایران در جنگ روسیه از تهاجم روسیه حمایت ضمنی کرد و با ارسال پهپادها به روسیه باعث شد ضربه مهلک دیگری بر پیکره جمهوری اسلامی نواخته شود؟ و این در حالی است که شاید نیاز به این حمایت‌های غیرضرور نبود؟ آیا هیچ از خود پرسیده‌ایم به چه دلیل کشورهای دیگر همچون چین که از لحاظ ایدئولوژیکی به روسیه نزدیکتر است چرا سلاح به روسیه ارسال نمی‌کند؟
 آیا غیر از این است که کشور چین در راستای منافع ملی خود عمل می‌کند و هر جا نیاز باشد از دوستی‌های ولو استراتژیک و حتی ایدئولوژیک خود هم صرف‌نظر می‌کند و یا حتی شاید مقابل آن نیز بایستد؟
منبع: دیپلماسی ایرانی